Probiotyki zwane również czynnościową żywnością to podawane doustnie wyselekcjonowane kultury bakteryjne lub drożdży, których zadaniem jest korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym, poprzez immunomodulację oraz zachowywanie prawidłowej flory fizjologicznej.
Mogą być przyjmowane jako suplementy lub spożywane w sposób naturalny przez fermentowane produkty, takie jak jogurt, kefir, kiszona kapusta, kimchi i kombucha (1, 2, 3, 4).
Korzyści zdrowotne suplementów probiotycznych i żywności fermentowanej zostały dobrze udokumentowane. Probiotyki obniżają ryzyko zakażeń, poprawiają trawienie, a nawet zmniejszają ryzyko wystąpienia niektórych chorób przewlekłych (5, 6, 7, 8).
Chociaż istnieje wiele korzyści zdrowotnych związanych z przyjmowaniem probiotyków, mogą również wystąpić działania niepożądane. Większość z nich jest jednak niegroźna i dotyka zaledwie niewielkiego odsetka populacji. Należy pamiętać, że niektóre osoby z poważnymi chorobami lub upośledzonym układam odpornościowym mogą doświadczać bardziej skomplikowanych powikłań.
Składniki probiotyków, a niepożądane reakcje
Osoby z alergią lub nietolerancją powinny uważnie czytać etykiety suplementów probiotycznych, ponieważ mogą one zawierać składniki, na które mogą silnie reagować, np. niektóre suplementy zawierają alergeny, takie jak nabiał, jaja lub soja. Składników tych powinien unikać każdy, kto jest uczulony, ponieważ może wywołać reakcję alergiczną. Przeczytaj uważnie etykiety, aby uniknąć tych składników (32).
Podobnie, probiotyki oparte na drożdżach nie powinny być przyjmowane przez osoby cierpiące na alergie drożdżakowe. Zamiast tego należy zastosować probiotyk bakteryjny (33).
Cukier mleczny lub laktoza są również stosowane w wielu suplementach probiotycznych (34).
Podczas, gdy badania sugerują, że większość osób z nietolerancją laktozy może tolerować do 400 mg laktozy w lekach lub suplementach, zdarzały się doniesienia o niepożądanych działaniach probiotyków (35, 36, 37).
Ponieważ niewielka liczba osób z nietolerancją laktozy może doświadczać nieprzyjemnych gazów i wzdęć po spożyciu probiotyków zawierających laktozę, mogą wybrać produkty bez laktozy.
Oprócz probiotyków, niektóre suplementy zawierają również prebiotyki. Są to włókna roślinne, których ludzie nie trawią, ale bakterie mogą je spożywać. Najczęstsze typy to laktuloza, inulina i różne oligosacharydy (38). Gdy suplement zawiera zarówno mikroorganizmy probiotyczne, jak i włókna prebiotyczne, nazywa się go synbiotykiem (39). Niektórzy ludzie odczuwają gazy i wzdęcia podczas spożywania synbiotyków. (40).
Probiotyki, a zaburzenia układu trawiennego
Podczas, gdy większość ludzi nie odczuwa właściwie żadnych skutków ubocznych, najczęściej zgłaszaną reakcją na oparte na bakteriach suplementy probiotyczne jest chwilowy wzrost ilości gazów i wzdęć (9). Osoby przyjmujące probiotyki na bazie drożdży mogą odczuwać zaparcia i zwiększone pragnienie (10). Nie wiadomo dokładnie, dlaczego u niektórych osób występują te działania niepożądane, ale zwykle ustępują one po kilku tygodniach regularnego stosowania (9).
Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych, należy zacząć od małej dawki probiotyków i powoli zwiększać do pełnej dawki w ciągu kilku tygodni. To może pomóc twojemu ciału w powolnej adaptacji. Jeśli gazy, wzdęcia lub inne działania niepożądane utrzymują się dłużej niż kilka tygodni, należy przerwać przyjmowanie probiotyku i skonsultować się z lekarzem.
Szczepy bakterii probiotycznych, a poziom histaminy
Niektóre szczepy bakteryjne stosowane w suplementach probiotycznych mogą wytwarzać histaminę w przewodzie pokarmowym u ludzi (19, 20, 21).
Histamina jest cząsteczką wytwarzaną zwykle przez układ odpornościowy, gdy wykryje on zagrożenie. Kiedy poziom histaminy wzrasta, naczynia krwionośne rozszerzają się, aby przynieść więcej krwi do dotkniętego obszaru. Naczynia stają się również bardziej przepuszczalne, dzięki czemu komórki odpornościowe mogą łatwo dostać się do odpowiedniej tkanki w celu zwalczania wszelkich patogenów (22). Ten proces powoduje zaczerwienienie i obrzęk w dotkniętym obszarze, a także może wywoływać objawy alergii, takie jak swędzenie, łzawienie oczu, katar lub problemy z oddychaniem.
Zwykle histamina wytwarzana w przewodzie pokarmowym jest naturalnie rozkładana przez enzym zwany oksydazą diaminową (DAO). Enzym ten hamuje wzrost poziomu histaminy, redukując objawy (23). Jednak niektóre osoby z nietolerancją histaminy mają problemy z prawidłowym rozkładem histaminy w swoich ciałach, ponieważ nie produkują wystarczającej ilości DAO (24, 25, 26).
Nadmiar histaminy jest następnie absorbowany przez wyściółkę przewodu pokarmowego i przekazywane dalej do krwiobiegu, powodując objawy podobne do reakcji alergicznej (27). Osoby z nietolerancją histaminy powinny unikać pokarmów zawierających nadmiar histaminy (28).
Niektóre probiotyczne szczepy wytwarzające histaminę obejmują Lactobacillus buchneri, Lactobacillus helveticus, Lactobacillus hilgardii i Streptococcus thermophilus (29, 30, 31). Warto ich unikać, jeśli cierpisz z powodu nietolerancji histaminy.
Aminy w żywności probiotycznej , a bóle głowy
Niektóre pokarmy bogate w probiotyki, takie jak jogurt, kapusta kiszona i kimchi, zawierają biogenne aminy (11, 12). Aminy biogenne to substancje, które powstają, gdy żywność zawierająca białko dojrzewa lub jest fermentowana przez bakterie (13).
Najczęściej spotykane aminy w żywności bogatej w probiotyki obejmują histaminę, tyraminę, tryptaminę i fenyloetyloaminę (14). Aminy mogą pobudzać ośrodkowy układ nerwowy, zwiększać lub zmniejszać przepływ krwi i mogą wywoływać bóle głowy u osób wrażliwych na tę substancję (15, 16).
Jedno z badań wykazało, że diety o niskiej zawartości histaminy zmniejszyły ból głowy u 75% uczestników. Jednak przegląd 10 kontrolowanych badań nie wykazał istotnego wpływu amin dietetycznych na bóle głowy (17,18). Konieczne są dalsze badania, aby określić, czy aminy mogą być bezpośrednimi wyzwalaczami bólów głowy lub migreny u niektórych, bardziej wrażliwych osób.
Prowadzenie dziennika żywności, w tym zapisywanie wszelkich objawów bólu głowy, które mogą wystąpić, może pomóc w wyjaśnieniu, czy fermentowana żywność stanowi problem konkretnie w Twoim przypadku.
Jeśli żywność bogata w probiotyki wywoła niepożądane objawy, lepszym rozwiązaniem może być suplement probiotyczny.
Probiotyki, a ryzyko infekcji
Probiotyki są bezpieczne dla zdecydowanej większości populacji, ale zdarzają się wyjątki. W rzadkich przypadkach bakterie lub drożdże znajdujące się w probiotykach mogą przedostać się do krwiobiegu i wywołać infekcje u osób podatnych na tego typu zakażenia (41, 42, 43, 44).
Osoby najbardziej zagrożone zakażeniem z powodu probiotyków to: osoby z upośledzonym układem immunologicznym, długotrwale hospitalizowane, z założonymi cewnikami żylnymi lub poddanymi niedawnym zabiegom chirurgicznym (45, 46, 47).
Mimo zagrożenia ryzyko rozwoju infekcji jest bardzo niskie i nie odnotowano poważnych zakażeń w badaniach klinicznych ogólnej populacji.
Szacuje się, że tylko u około 1/1000000 osób, które przyjmują probiotyki zawierające bakterie Lactobacillus sp., rozwinie się infekcja. Ryzyko jest nawet mniejsze dla probiotyków na bazie drożdży, przy czym tylko 1/5600000 użytkowników zostaje zainfekowany (48, 49).
Kiedy pojawiają się infekcje, zazwyczaj dobrze reagują na tradycyjne antybiotyki lub leki przeciwgrzybicze. Jednak w rzadkich przypadkach doszło do śmierci (48, 50).
Badania sugerują również, że osoby z ciężkim ostrym zapaleniem trzustki nie powinny przyjmować probiotyków, ponieważ może to zwiększać ryzyko zgonu (51).
Bibliografia:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24695895 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28222814 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24456350 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10914673 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22529959 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21559046 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21696306 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22676797 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20208051 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17595302 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0924224414001599 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23265537 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27570519 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27375596 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27699780 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19017420 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10779289 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14533654 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28959180 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22919677 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22201793 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26242570 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22946464 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17490952 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28624934 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23579881 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16782524 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24286351 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21378060 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23265537 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16348016 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22957765 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19663138 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0958694601000991 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18657134 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9024461 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9413813 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26431716 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25922396 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12088511