Mikrobiota

Mikrobiota

Jelita stanowią największą powierzchnię naszego ciała, która ma kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Codziennie nasze 400-600 m2 ciała dotyka szereg substancji odżywczych pochodzenia zewnętrznego, oraz różnego rodzaju bakteriami, wirusami, drożdżakami i innymi stworzeniami. Dodatkowo 70%-90% tkanki limfoidalnej GALT (gut-associated lymphoid tissue ) znajduje się w jelitach. Zapewnia silną miejscową ochronę błony śluzowej. Jest integralnym elementem systemowego układu odpornościowego związanego z błonami śluzowymi, tzw. MALT (mucosa associated lymphoid tissue) i stanowi łącznik między wszystkimi śluzówkami organizmu.

Jelita są „kwaterą główną” naszego mikrobiomu – Mamy w jelitach 20 razy więcej bakterii niż wszystkich komórek naszego ciała. Bytujące w przewodzie pokarmowym mikroorganizmy wpływają na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. W jelitach zdrowego człowieka bytuje około 2 – 3 kilogramów drobnoustrojów. Gdyby pozbawić ludzki organizm tego ekosystemu, nie bylibyśmy w stanie przeżyć. Korzystne dla zdrowia bakterie jelitowe bezpośrednio lub pośrednio koordynują bowiem funkcjonowanie każdego organu i narządu.

Mikrobiota ochronna

  • głównie: Bacteroides, Bifidobacterium, Lactobacillus
  • Utrzymanie odporności w jelicie cienkim – szczególnie ważny Lactobacillus (H2O2+) hamuje rozwój i namnażanie bakterii potencjalnie patogennych

Mikrobiota immunostymulująca

  • głównie: niepatogenne szczepy E.coli i Enterococcus faecalis.
  • Zdolne do wywoływania niespecyficznej odpowiedzi immunologicznej, zapewniając tym samym ciągłe stymulowanie układu odpornościowego.

Mikrobiota odżywiająca nabłonek jelit

  • Akkermansia muciniphila, Faecalibacteterium prausnitzii
  • Dostarczanie składników odżywczych (SCFA) do nabłonka jelitowego, zachowanie integralności błony śluzowej jelita, wspomaganie prawidłowego funkcjonowania błon śluzowych jelit.
  • Utrzymanie integralności ściany jelita

Mikrobiota proteolityczna

  • przykładowo : Bacillus, Proteus, Pseudomonas, Clostridium
  • degradacja białek przez mikroflorę proteolityczną prowadzi do wytworzenia amin biogennych, metanu, NH3 itd., które mogą być hepatotoksyczne
  • Podwyższona ilość bakterii proteolitycznych może powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, biegunki, itd.)

Mikroflora jelitowa odgrywa główną rolę w profilaktyce i leczeniu licznych chorób. Analiza równowagi mikrobiologicznej jelita, a następnie odbudowa ewentualnych zaburzeń jest więc metodą zapobiegania chorobom cywilizacyjnym oraz efektywną i bezpieczną terapią wspomagającą leczenie.

Do głównych ról pełnionych przez ten niezwykle ważny ekosystem należą przede wszystkim:

  • Wspomaganie procesu trawienia
  • Produkcja witamin (z grupy B i K)
  • Konkurencja z mikroorganizmami chorobotwórczymi
  • Stymulacja komórek układu immunologicznego
  • Neutralizacja toksyn i innych substancji potencjalnie szkodliwych
  • Hamowanie stanu zapalnego
  • Uszczelnianie bariery jelitowej

Mikroflora jelitowa tworzona jest nie tylko przez drobnoustroje pożyteczne i prozdrowotne, lecz także potencjalnie chorobotwórcze bakterie i grzyby drożdżopodobne. Jeśli bakterie korzystne dla zdrowia dominują w jelicie, uniemożliwiają mikroorganizmom chorobotwórczym i drożdżakom nadmierne namnożenie się. Mówimy wówczas o prawidłowej mikroflorze jelitowej. Niestety mikroorganizmy jelitowe narażane są na szereg niekorzystnie działających czynników.

Do elementów zaburzających równowagę mikroflory jelitowej należą:

  • Antybiotyki, zwłaszcza wielokrotnie stosowane !!!
  • Interwencje medyczne (terapie i zabiegi w obrębie przewodu pokarmowego)
  • Długotrwały stres psychiczny i fizyczny
  • Niezdrowa, wysokoprzetworzona żywność !!!
  • Używki
  • Wybrane leki (np. NLPZ) !!!
  • Niehigieniczny tryb życia

W efekcie dochodzi do rozwoju dysbiozy jelitowej, czyli silnego zmniejszenia populacji  bakterii korzystnych i nadmiernego namnożenie chorobotwórczych patogenów. Naukowcy wskazują, iż nieprawidłowy układ mikroflory jelitowej może być przyczyną rozwoju i/ lub podtrzymania szeregu jednostek chorobowych, zwłaszcza tzw.” chorób cywilizacyjnych”. Grupą szczególnego ryzyka są dzieci rodzone cesarskim cięciem, u których kolonizacja przewodu pokarmowego jest opóźniona i nieprawidłowa od samego początku.

Zaburzenia w mikroflorze jelitowej mogą przyczynić się do:

  • Zaburzeń trawienia i wchłaniania
  • Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (bóle brzucha, zaparcia, wzdęcia, mdłości, refluks żołądkowo – jelitowy)
  • Nietolerancji i alergii pokarmowych
  • Atopowego zapalenie skóry i innych problemów skórnych (trądzik, świąd, nawracające zakażenia skóry)
  • Nawracających infekcji dróg oddechowych, ucha środkowego, zatok
  • Nawracających infekcji układu moczowo – płciowego i przewodu pokarmowego
  • Grzybicy przewodu pokarmowego
  • Chorób autoimmunologicznych
  • Nadwagi i otyłości
  • Pogorszenia kondycji psychofizycznej
  • Zespołu nadpobudliwości psychoruchowej
  • Zaburzeń ze spektrum autyzmu
  • Zaburzeń nastroju

Tylko odpowiednio dobrane probiotyki skutecznie odbudują mikroflorę jelitową

Z tego względu rosnąca popularnością cieszą się probiotyki, czyli wywodzące się z jelita żywe szczepy mikroorganizmów, o korzystnych dla zdrowia właściwościach. Celem stosowania probiotyków jest zwiększenie populacji bakterii prozdrowotnych i eliminacja chorobotwórczych patogenów, zarówno grzybów jak i bakterii. Należy jednak pamiętać, iż każdy probiotyk działa inaczej i tylko stosowanie odpowiednio dobranej probiotykoterapii przyniesie spodziewane efekty i przełoży się na poprawę stanu zdrowia.

Bibliografia

1. Ignyś I., Szachta P., Gałęcka M., Schmidt M., Pazgrat-Patan M.: . Methods of analysis of gut microorganism – actual state of knowledge Annals of agricultural and environmental medicine: AAEM 12/2014; 21(4):799-803
2. Nowak A, Libudzisz Z. Mikroorganizmy jelitowe człowieka. Stand Med 2008; 1: 372-9.
3. Dethlefsen L, Eckburg PB, Bik EM, et al. Assembly of the human intestinal microbiota. Trends Ecol Evol 2006; 21: 517-23
4. Blaut M, Clavel T. Metabolic diversity of the intestinal microbiota: implications for health and disease. J Nutr 2007; 137:
751-5.
5. Gil A, Rueda R. Modulation of intestinal microflora by specific dietary components. Microb Ecol Health Dis 2000; 2: 31-9
6. Kalliomäki M., Salminen S., Poussa T. i wsp.: Probiotics during the first 7 years of life: a cumulative risk reduction of eczema in a randomized, placebo-controlled trial, J Allergy Clin Immun 2007, 119, 1019–21.
7. Lee J., Seto D., Bielory L.: Meta-analysis of clinical trials of probiotics for prevention and treatment of pediatric atopic dermatitis, J Allergy Clin Immunol 2008, 121 (1), 116–21.
8. Szajewska H., Horvath A., Dziechciarz P.: Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w leczeniu nieswoistych zapaleń jelit – przegląd systematyczny. Ped Współ Hep Żyw Dz 2007, 9: 266–75.
9. Sykora J., Valeckova K. i wsp.: Effects of a specially designed fermented milk product containing probiotic Lactobacillus casei DN-114 001 and the eradication of H. pylori in children: a prospective randomized double-blind study, J Clin Gastroenterol 2005, 39, 692–8
10. Cukrowska B., Czarnowska E.: Wpływ probiotyków na układ immunologiczny. Zakażenia, 2007, 1, 59 -64.
11. Kukkonem K., Savilahti E., Haahtela T. i wsp.: Probiotics and prebiotic galacto -oligosaccharides in the prevention of allergic disease: a randomized, double -blind, placebo -controlled trial. J. Allergy Clin. Immunol., 2007, 119, 192 -198.
12. Ignyś I., Piątkowska P., Cichy W.: Probiotyki i prebiotyki w żywieniu i leczeniu dzieci. Pediat. Pol. 2008; 83 (1): 68-75
13. Ignyś I., Piątkowska P., Roszak D.: Mikroflora jelitowa a rozwój nieswoistych zapaleń jelit u dzieci.Now. Lek. 2007; 76 (1): 59-64
14. Amara AA., Shibl A.: Role of Probiotics in health improvement, infection control and disease treatment and management. Saudi Pharm J. 2015 Apr;23(2):107-14.
15. Kopp-Hoolihan L.: Prophylactic and therapeutic uses of probiotics: a review. J Am Diet Assoc. 2001 Feb;101(2):229-38